B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri

Kobalamin olarak da bilinen B12 vitamini suda çözünen bir vitamindir (1).

Sinir sisteminizin doğru çalışmasının yanı sıra alyuvar üretimininde de rol oynar.

B12 vitamini et, balık, kümes hayvanları, yumurta ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalarda ve sonradan B12 vitamini eklenmiş ekmek veya süt gibi ürünlerde bulunur.

Ne yazık ki B12 vitamini eksikliği özellikle de yaşlılarda yaygındır. Eğer beslenmenizden yeterince B12 vitamini alamıyorsanız veya vücudunuz B12 vitaminini absorbe edemiyorsa risk altındasınız demektir.

B12 Vitaimini Eksikliği Neden Olur?

B12 vitamini eksikliği çeşitli nedenlerden ortaya çıkabilir. Ama aşağıdaki gruplarda görülme riski daha fazladır (2):

• Yaşlılar
• B12 vitaminini emen bağırsak bölgeleri ameliyatla alınmış olanlar
• Metmorfin isimli ilacı kullanan diyabet hastaları
• Veganlar
• Uzun süredir anti-asit mide ilaçları kullananlar

Bütün bu saydığım gruptaki kişilerin B12 vitaminini absorbe etme yeteneği azalır ve bu da eksikliğe neden olur. Sadece veganlar, hayvansal gıda almadıkları için yeterli B12 vitamini alamaz ve absorbe etme sorunları olmasa da eksiklik yaşayabilir.

Ne yazık ki B12 vitamini eksikliği belirtilerinin ortaya çıkması uzun yıllar sürebilir ve teşhis koymak da kompleks olabilir. B12 eksikliği bazen folat eksikliğiyle karıştırılabilir.

Düşük B12 seviyesi folat seviyesinin de azalmasına neden olur. Ama eğer B12 eksikliğiniz varsa, düşük folat seviyesini düzeltmek sadece problemleri maskeler ve asıl problemi ortadan kaldırmaz (3).

İşte B12 vitamini eksikliğinin 9 belirtisi:

1. Solgun veya Sarımsı Cilt

B12 vitamini eksikliği yaşayan insanların cildi ve gözlerindeki beyaz kısım genellikle solgun veya sarımsı olur.

Bunun nedeni B12 vitamini eksikliğinin alyuvar üretiminde soruna neden olmasıdır (4).

B12 vitamini alyuvarların üretimi için gerekli olan DNA’nın yapımında zorunlu bir rol oynar. B12 olmadan hücrelerin yapımı tam olmaz ve hücreler bölünemez (5).

Bu, kemiklerde üretilen alyuvar hücrelerinin büyük ve kırılgan olmasına neden olan Megaloblastic Anemi adı verilen bir çeşit anemiye yol açar.

Bu alyuvarlar kemik iliğinden dolaşım sistemine geçemeyecek kadar büyük olurlar. O yüzden vücudunuzda yeterince alyuvar olmaz ve cildiniz solgun gözükür.

Bu hücrelerin kırılganlığı kolayca kırılmalarına neden olur ve bu da aşırı bilirubin ortaya çıkmasına yol açar.

Bilirubin kırmızımsı veya kahvrengi renkli bir maddedir ve eski kan hücreleri karaciğerde kırıldığı zaman ortaya çıkar.

Yüksek miktardaki bilirubin cildinize ve gözlerinize sarımsı bir renk verir (6, 7).

Özet: B12 eksikliği yaşıyorsanız cildiniz sarımsı veya solgun gözükebilir.

2. Güçsüzlük ve Bitkinlik

Güçsüzlük ve bitkinlik B12 vitamini eksikliğinin genel belirtileridir.

Yeterince B12 vitamini almadığınız zaman vücüudunuz yeterli miktarda alyuvar üretemez ve alyuvarlar oksijenin kanınızda taşınması için gereklidir. Bu nedenle kanınızda yeterince oksijen taşınmaz ve böylece kendinizi güçsüz ve bitkin hissedersiniz.

Yaşlılarda bu anemi çeşidi genellikle pernicious anemia adı verilen bir otoimmün durumundan kaynaklanır.

Penicious anemi hastaları intrinsik faktör adı verilen önemli bir proteini yeterli miktarda üretemez. İntrinsik faktör B12 vitamini eksikliğinin engellenmesi için zorunludur. Çünkü bağırsaklarda B12 vitaminine bağlanır ve absorbe edilmesini sağlar (8).

Özet: B12 vitamini eksikliği yaşadığınız zaman vücudunuz kanınızda oksijen taşıyabilecek yeterli alyuvar üretemez. Bu da kendinizi güçsüz ve bitkin hissetmenizi sağlar.

3. Karıncalanma Hissi

Uzun dönem B12 eksikliğinin ciddi bir yan etkisi sinir hasarıdır.

Bu durum B12 vitamini myelin adı verilen yağlı bir maddenin metabolik yolunda önemli bir katılımcı olduğu için zamanla meydana gelebilir. Myelin sinirlerinizin çevresini sarar ve koruyucu bir izolasyon görevi görür (9).

B12 vitamini olmadan myelin farklı bir şekilde üretilir ve sinir sisteminiz düzgün çalışmaz.

Bunun en önemli belirtilerinden biri parestezi yani vücudunuzda iğne batıyormuş hissi oluşmasıdır. Aynen ayak veya ellerinizdeki karıncalama hissi gibi.

B12 eksikliğinin nörolojik belirtileri anemiyle beraber ortaya çıkar. Ama bir araştırmaya göre B12 eksikliğini yaşayanların %28’i nörolojik belirtileri görürken, anemi belirtisi görmüyordu (10).

Unutulmaması gerekir ki karıncalanma hissi bir sürü nedene dayanabilir ve tek başına genellikle B12 eksikliğinin belirtisi değildir.

Özet: B12 vitamini myelin adı verilen ve sinirleri koruyan önemli bir maddenin üretiminde rol oynar. B12 eksikliği sırasında oluşan sinir hasarının belirtilerinden biri vücutta karıncalanma hissidir.

4. Yürüyüş Bozukluğu

Eğer tedavi edilmezse, B12 eksikliğinin sebep olduğu sinir sistemi hasarı yürüme ve hareket etme şeklinizi değiştirebilir.

Hatta denge ve koordinasyonunuzu bile etkileyip, düşmenizi kolaylaştırabilir.

Bu belirti daha çok teşhis edilmemiş B12 eksikliği yaşayan yaşlılarda görülür ki 60 yaş üzerindekiler B12 eksikliğine daha yatkındır. Ama eksikliğin tedavi olması bu sorunu düzeltebilir (11, 12, 13).

Ayrıca bu belirti çok ağır ve tedavi edilmemiş eksiklik yaşayan gençlerde de ortaya çıkabilir (14).

Özet: B12 vitamini eksikliğinin neden olduğu sinir sistemi hasarı dengenizi etkileyebilir, bunun yanı sıra yürüme ve hareket etme şeklinizi değiştirebilir.

5. Glossit ve Ağız Ülseri

Glossit bir çeşit dil iltihabıdır. Eğer glossit sorununuz varsa dilinizin rengi ve şekli değişir. Kızarır ve şişer. Aynı zamanda acı hissettirir.

Inflamasyon aynı zamanda dilinizin pürüzsüz olmasını sağlar çünkü ufak tat alma kabarcıkları yok olur.

Acı çektirici olmasının yanı sıra, glossit yeme ve konuşma tarzınızı da değiştirebilir.

Araştırmalara göre şişkin ve uzun, düz lezyon barındıran bir dil B12 eksikliğinin erken bir belirtisi olabilir (15, 16).

Ek olarak, B12 eksikliği yaşayan bazı insanlar başka oral belirtiler de yaşayabilir. Bunlara ağız ülseri, dilde karıncalanma hissi ve ağızda yanma ve kaşıntı örnek gösterilebilir (15, 17).

Özet: B12 eksikliğinin erken belirtilerinden biri kızarık ve şişmiş dildir. Bu duruma glossit denir.

6. Nefes Darlığı ve Baş Dönmesi

Eğer B12 vitamini eksikliği yüzünden anemi yaşıyorsanız, özellikle de kendinizi zorladığınız zaman nefes darlığı ve hafif baş dönmesi yaşayabilirsiniz.

Bunun nedeni de vücudunuzun yeterli oksijen taşıyacak alyuvarlara sahip olmamasıdır.

Ama bu belirtinin bir sürü nedeni olabilir ve bu belirtileri sürekli yaşıyorsanız nedeni bulmak için doktorunuzla konuşmalısınız.

Özet: B12 vitamini eksikliğinin neden olduğu anemi bazı insanlarda nefes darlığı ve baş dönmesine yol açar. Bunun nedeni de hücrelere yeterli oksijen taşınamamasıdır.

7. Görme Bozukluğu

B12 vitamini eksikliğinin bir belirtisi de bulanık veya bozuk görmektir.

Bu, B12 vitamini eksikliği tedavi edilmediği zaman sinir sisteminin ve gözlerinize giden optik sinirin hasar görmesi sonucu oluşur (18).

Bu hasar gözünüzden beyninize giden sinyali bozar ve görme yeteneğinizi kısıtlar. Bu duruma optik nöropati denir.

Ciddi bir durum olsa da B12 vitamini takviyeleriyle düzeltilebilir (19, 20).

Özet: B12 vitamininin neden olduğu sinir sistemi hasarı optik siniri etkileyebilir. Bu da bulanık veya bozuk görmeye neden olur.

8. Ruh Hali Değişikliği ve Unutkanlık

B12 vitamini eksikliği yaşayan insanlar genellikle ruh hallerinin değiştiğini belirtir. Ayrıca unutkanlık da bir başka belirtidir.

Aslına bakarsanız B12 vitamini seviyesinin düşük olmasının depresyon ve bunama gibi beyin ve kişilik problemleriyle bağlantısı var (21, 22).

Depresyonun homosistein hipotezi bu durumun açıklayıcısı olabilir (23, 24, 25).

Bu hipoteze göre düşük B12 vitamini seviyesinin neden olduğu yüksek homosistein seviyesi beyin dokusuna zarar veriyor ve beyne gidip gelen sinyallere karışıyor. Bu da ruh halinizin değişmesine neden oluyor.

Bazı araştırmalar B12 vitamini eksikliği yaşayan kimi insanlarda B12 vitamini takviyesi kullanımının bu belirtileri tersine çevirebileceğini gösteriyor (26, 27, 28).

Önemle belirtmek gerekir ki depresyon ve bunama gibi sorunların bir sürü sebebi olabilir. Bu yüzden takviye kullanmak her durumda işe yaramayabilir (29, 30).

Eğer B12 vitamini eksikliği yaşıyorsanız, B12 takviyesi almak ruh halinize iyi gelebilir. Ama unutmayın ki bu, depresyon ve bunamanın tıbbi tedavilerinin yerini tutamaz.

Özet: B12 eksikliği yaşayan bazı insanlar depresyon veya bunama belirtileri gösterebilir ve ruh halleri değişebilir.

9. Yüksek Ateş

B12 vitamini eksikliğinin ara sıra görülen belirtilerinden biri de yüksek ateştir.

Bunun neden olduğu kesin bilinmiyor ama bazı doktorlar düşük B12 vitamini seviyesinin tedavisinden sonra bazı yüksek ateş vakalarının düzeldiğini belirtiyor (31).

Yine önemle belirtmek gerekir ki yüksek ateş genellikle B12 vitamini eksikliği yüzünden değil, bir başka hastalık yüzünden ortaya çıkar.

Özet: Nadir de olsa, B12 vitamini eksikliği yüksek ateşe neden olabilir.

11. Kalp Çarpıntısı

Daha önce söylediğim gibi B12 eksikliğinin pernicious anemiyle bağlantısı var. Ve bunun belirtilerinden biri de kalp çarpıntısıdır. Bu durumda kalbiniz dakikada 100’den daha fazla atabilir. Anemi yüzünden kanınızdaki alyuvar sayısı azalır ve böylece hücreler yeterli oksijen alamaz. Bu yüzden kalbiniz daha çok çalışıp organların ve kasların ihtiyaç duyduğu oksijeni göndermeye çalışır.

Özet: Kandaki alyuvar sayısı azaldığı için kalp gerekli oksijeni hücrelere göndermek için daha hızlı çalışmak zorunda kalır. Bu da kalp çarpıntısına neden olur.

12.  Cilt, Saç ve Tırnak Problemleri

B12 vitamini cilt, saç ve tırnak sağlığında önemli rol oynar. Ve eğer yeterli B12 vitamini almazsanız problemler ortaya çıkabilir. B12 vitamini eksikliği solgun ve sarımsı cilde neden olmasının yanı sıra, vitiligo adı verilen ve cildinizde beyaz yamaların ortaya çıktığı bir pigmentasyon bozukluğuna neden olabilir.

Bunun yanı sıra, akne, dermatitis, hiperpigmentasyon ve cilt lezyonları gibi sorunlar yaşayabilirsiniz. Saçınız erken beyazlaşabilir veya dökülebilir. Tırnaklarınız ise kahverengi bir renk alabilir.

Özet: B12 vitamini cilt, saç ve tırnak sağlığı için gereklidir. Eksikliğinde çeşitli cilt, tırnak veya saç sorunları ortaya çıkabilir.

Sonuç Olarak

B12 vitamini eksikliği yaygındır ve kendisini çeşitli şekillerde gösterebilir ve bu da teşhisi zorlaştırır.

Eğer yukarıda saydığım gruplardan birine aitseniz doktorunuzla konuşmalısınız.

Pek çok insan için beslenme yoluyla yeterli B12 vitamini alarak B12 vitamini eksikliğini engellemek kolaydır.