Multivitaminlerin Yararları ve Riskleri

Multivitaminler, içeriğinde fizyolojik fonksiyonların sağlıklı işlemesi için gerekli olan en az üç ya da daha fazla mikro besin (vitamin ve mineral) bulunan destek ürünleri (supplement) olarak tanımlanır. Vücudumuz bu mikro besinlerin günde ortalama 100 mg’ına ya da daha azına ihtiyaç duyar. Diyetinizde bu destek ürünlerini kullanmadan önce mutlaka bilmeniz gereken bazı riskler ve faydalar vardır. Dengeli bir diyet eşliğinde uygun dozlarda alınan multivitaminlerin sağlık açısından olumlu etkisi olabilir. Ama yüksek dozlarda ve başka destek ürünleriyle birlikte kullanımının ve doktor kontrolünde verilen ilaçlarla birlikte kullanımının sağlık için bazı riskleri bulunabileceğini unutmayın.

Mikro besinleri (vitamin ve mineral) vücudumuza almanın en iyi yolu dengeli beslenmedir. Dengeli beslenme dediğim zaman bu şu anlama geliyor; meyve, sebze ve tahıl porsiyonlarından oluşan bir öğün. Ayrıca diyetinize yumurta ve yoğurt gibi az yağlı protein ürünlerini de eklemenin önemli olduğunu düşünüyorum. Eğer her gün sağlıklı yiyecekler tüketiyorsanız, o zaman multivitaminler gerekli olmayabilir. Bazı durumlarda ihtiyacımız olan besinlerin tümünü diyet yoluyla alamayabiliyoruz. Sağlıklı yiyecekler yediğimiz halde günümüzde yediğimiz yiyeceklerin kalitesinden gerçekten emin olamıyoruz. Görece düşük miktarlarda mikro besin içeren basit bir multivitamin takviyesi, diyetimizin yetersiz kaldığı alanlarda bizim için bir sigorta olabilir.

Onaysız ürünleri almayın

Türkiye’de multivitamin ürünleri kullanım amacına göre iki kurumun denetiminden geçer: Sağlık Bakanlığı ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Sağlık Bakanlığı’nın denetlediği ve onay verdiği ürünler hekimler tarafından reçete edilerek hastaların kullanımına yönelik hazırlanmış haplar vb. mamüllerden müteşekkildir, sadece eczanalerde satılır ve ilaç kabilinden değerlendirilir. Spor ilgilendiren besin destek ürünleri ise besin destekleri satan her yerde bulunur ve Tarım Bakanlığı’nın sorumluluğundadır. Dikkat etmeniz gereken bir nokta, eczanede satılan tüm multivitaminlerin Sağlık Bakanlığı onayı olmadığıdır. Eczanede satılan Tarım Bakanlığı onaylı destek ürünleri Sağlık Bakanlığı onaylı olmayabilir, sadece Tarım Bakanlığı onayı bulunan bir destek ürünü de olabilir. Bu tip ürünlerin Tarım Bakanlığı’ndan onaylı olduğuna ve onay numarasına dikkat etmelisiniz. Onay numaraları verilmeyen ürünleri kullanmayın, onay numaralarının gerçek olduğunu tespit etmek için Alo 174’ü ücretsiz arayıp bilgi alabilirsiniz. Ancak Tarım Bakanlığı tanı ve tespit yöntemlerini geliştirerek piyasaya sürülen ürünlerin, etiketlerindeki vitamin ve mineralleri ne derece doğru içerdiğini de daha iyi kontrol etmelidir. Örneğin içeriğinde 5 mg çinko da içeren bir multivitamin hapında çinko olup olmadığına bakılması yeterli değildir ve kaç gram çinko içerdiği de kontrol edilip onaylanmalıdır.

Aşırı doza dikkat

Eğer yüksek dozlarda almaya başlarsanız multivitaminler tehlikeli olabilir. Sırf küçük dozlarda size fayda sağlamaları, yüksek dozlarda alındığında size sağladığı faydanın da artacağı anlamına gelmiyor. Aslında durum tam tersi. A ve D gibi vitaminler suda çözünmeyen vitaminler olduğu için yağlarda depolanır. Eğer bu vitaminleri yüksek dozlarda alırsanız vücuttan çabucak atılamadıkları için hızlı bir şekilde toksik etki gösterirler. B6 vitamini suda çözünebilir bir vitamindir ama uzun süren periyotlarda yüksek dozda alınırsa sinir hasarına neden olabilir. Yüksek dozlarda vitamin alımının en sık görülen yolu birden fazla hap almak ve vitaminleri diğer supplementlerle birlikte kullanmaktır. Hiçbir vitamini etiketinde tavsiye edilen dozdan fazla bir miktarda almamalısınız.

Bazen multivitaminler gerekli olabilir

Diyetinizde gerçekten bir eksiklik varsa, bir vejetaryen, bir hamile kadın ya da çok ağır antrenmanlar yapan bir atletseniz multivitaminlerin asıl faydasını o zaman görebilirsiniz. Bir vejetaryenin B12, D vitaminleri ile Demir ve Kalsiyum alması ona faydalı olabilir. Çünkü bu vitamin ve mineralleri bulunduran süt ve süt ürünlerine çoğu vejetaryen diyet yer vermez. Eğer kalsiyum ve D vitamini eksikliği yaşıyorsanız bu durum kemik yumuşamasına ve kemik erimesine neden olabilir. Yeterince güneşe çıkmayan biriyseniz de bir D vitamini takviyesi almayı düşünebilirsiniz. D vitamini kalsiyum emilimine yardımcı olur, yani D vitamini eksikliği de kalsiyum emiliminin azalmasına neden olup kemiklerin güçsüzleşmesine neden olabilir. Hamileler de doğum öncesinde multivitaminlere ihtiyaç duyabilirler. Son derece ağır antrenman yapan atletler de ter ve enerji harcaması ile kaybettiklerini multivitaminler ile yerine koyabilirler. (Güneş ve D vitamini demişken bu konuyla ilgili bilimsel araştırmalar sonucu hazırlanmış şu eşsiz yazımızı okumanızı öneririz: D Vitamini)

Vitamin ve mineralleri doğal kaynaklardan almaya odaklanın

Eğer siz de bu kategorilerden birine giriyorsanız ya da sadece beslenmenizde vitamin ve mineral eksikliği yaşıyorsanız multivitamin kullanmanız akıllıca olabilir. Tekrar söylüyorum, günlük ihtiyacınız olan vitamin ve mineralleri dengeli bir beslenme yoluyla gidermenizi şiddetle tavsiye ediyorum. Çünkü vücudunuz doğal besinleri parçalayıp ihtiyacı olan bütün besinleri de bu kaynaktan almak için tasarlanmıştır. Kaliteli ve doğal bir yiyecek vücudunuz için her zaman en iyi sonuçları verecektir. Ama multivitamin takviyesi kullanmak sizin için bir zorunluluksa umarım multivitaminlerin az bilinen yararları ve risklerini anlatan bu yazı size yardımcı olmuştur.