Nitrik Oksidin Faydaları

Bu yazı Doç. Dr. Celal İsmail Bilgiç tarafından tıbbi olarak incelenmiş ve bilimsel geçerliliği onaylanmıştır.

Nitrik oksit vücuttaki neredeyse tüm hücrelerde üretilir ve damar sağlığı için en önemli moleküllerden biridir.

Niktrik oksit bir vazodilatordür yani damarların iç kaslarını gevşetir ve böylece damarların genişlemesini sağlar. Bu şekilde, nitrik oksit kan akışını artırır ve tansiyonu düşürür.

Vücuttaki nitrik oksit miktarını artıran besin takviyeleri şu an en popüler takviyeler arasında bulunuyor.

Bu takviyeler aslında niktrik oksit içermiyor. Ama bunun yerine vücudunuzun nitrik oksit yapmasını sağlayan maddeler içeriyor ve bu takviyelerin sağlık ve performansınıza kanıtlanmış bir sürü faydası var.

İşte niktrik oksit takviyesi almanın sağlık ve performansınıza 5 faydası:

1. Ereksiyon Bozukluğunun Tedavisinde Yardımcı Olabilir

Ereksiyon bozukluğu, cinsel ilişkiye girebilmek için yeterli sertleşmenin sağlanamaması veya devam etmemesidir (1).

L-citrulline nitrik oksit üretimini artırarak ereksiyon bozukluğunun tedavisinde yardımcı olabilen bir amino asittir (2).

Nitrik oksit penisteki kasların gevşemesi için gerekir. Bu gevşeme penisin içindeki odacıkların kanla dolmasını ve böylece penisin sertleşmesini sağlar (3).

Bir araştırmada, L-citrulline takviyesinin hafif ereksiyon bozukluğu yaşayan 12 erkekte ereksiyon sertliğini artırdığı görüldü (4).

Araştırmacılar L-citrulline takviyesinin Viagra gibi ilaçlara oranla daha etkisiz olduğu sonucuna vardı ama unutmamak gerekir ki L-citrulline güvenli ve vücut tarafından iyi tolere ediliyor.

İki başka nitrik oksit artırıcı takviyesinin de ereksiyon bozukluğu tedavisinde etkili olduğu biliniyor. Bunlar L-arginine ve ananas ağacından elde edilen pycnogenol.

Bir dizi araştırmada, L-arginine takviyesi ve pycnogenol kombinasyonunun EB sorunu yaşayan erkeklerde cinsel fonksiyonu önemli oranda artırdığı görüldü (5, 6, 7, 8).

Ikisi beraber alındığı zaman da güvenliler (9).

Özet: Nitrik oksit ereksiyonun sağlanmasında önemli bir rol oynuyor. L-citrulline, L-arginine ve pycnogenol de dahil bir dizi takviye ereksiyon bozukluğu yaşayan erkeklerde nitrik oksit oranını artırıyor.

2. Kas Ağrısını Azaltabilir

L-citrulline’in bir formu olan citrulline malate, nitrik oksit oranını artırmasının yanı sıra kas ağrısını da azaltabilir.

Kas ağrısı, ağır veya alışılmadık bir egzersizten sonra kaslarda oluşan rahatsız edici histir (10). Buna Gecikmeli Kas Ağrısı (Delayed onset muscle soreness) denir ve egzersizten 24-72 saat sonra en yüksek şekilde hissedilir.

Bir araştırmada, 41 kişi rastgele gruplara ayrıldı ve Bench Press egzersizini mümkün olan en fazla tekrarla yapmadan 1 saat önce 8 gram citrulline malate veya placebo aldılar (11).

Citrulline malate verilen gruptakiler 24 ve 48 saat sonra, placebo alan gruba oranla %40 daha az kas ağrısı yaşadıklarını belirttiler.

Citrulline malate nitrik asit üretimini artırıyor ve bu da kaslara giden kan miktarını yükseltiyor. Sonuç olarak, citrulline malate kas ağrısıyla bağlantısı olan laktat ve amonyak gibi atık ürünlerin temizlenmesini ve besin dağıtımını hızlandırıyor (12).

Ama ne var ki, bir başka araştırmada citrulline malate, bacak egzersizi yapan sporcular kas ağrısına herhangi bir olumlu etkide bulunmadı (13).

Bunun nedeni, bacak çalışmasında sporculara 8 gram yerine 6 gram citrulline malate verilmesi olabilir.

Bu yüzden citrulline malate’nin kas ağrısını azaltma potansiyeli egzersiz ve doza bağlı olabilir ama bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.

Özet: Citrulline malate L-citrulline’in bir formu ve nitrik oksit üretimini artırarak kas ağrısını azaltabilir. Doz ve egzersiz citrulline malate’nin kas ağrısını azaltmadaki potansiyelini etkileyebilir.

3. Tansiyonu Düşürebilir

Yüksek tansiyon sorunu yaşayan insanların vücutlarındaki nitrik oksidi kullanma yeteneklerinin bozulmuş olduğu düşünülüyor (14, 15).

Yüksek tansiyon, atardamar duvarlarına baskı yapan kanın kuvvetinin sürekli çok fazla olması durumunda ortaya çıkar.

Yüksek tansiyon zamanla kalp veya böbrek hastalığı gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Meyve ve sebze açısından zengin bir beslenme tarzının tansiyonu düşerebildiği ve böylece hastalık riskini azaltabildiği kanıtlanmıştır (16).

Bu da araştırmacıları meyve ve sebzelerde bulunan çeşitli maddelerin tansiyona faydalı etkilerini test etmeye yöneltti. Bu maddelerden bazıları:

Nitrat

Nitrat, pancarda ve aynı zamanda ıspanak gibi yapraklı ve koyu yeşil sebzelerde bulunan bir maddedir.

Nitrat tükettiğiniz zaman, vücudunuz bunu nitrik okside çevirir ve bu sayede damarlarınız genişler ve tansiyonunuz düşer.

Birçok araştırma nitratın, nitrik oksit üretimini artırarak tansiyonu düşürdüğünü göstermiştir (17, 18, 19, 20).

Bir inceleme ise nitrat takviyesi almanın yetişkinlerde tansiyona etkisini inceledi (21).

İncelenen 13 araştırmanın 6’sında, katılımcılar nitrat takviyesi aldığı zaman sistolik ve diyastolik tansiyonda önemli azalmalar görüldüğü saptandı (22).

Daha da fazlası, 43 araştırmayı ele alan bir başka incelemede, nitrat takviyesi alındıktan sonra sistolik ve diyastolik tansiyonun ortalama 3.55 ve 1.32 mm/HG azaldığı görüldü (23).

Flavonoidler

Aynen nitrat gibi, flavonoid ekstrelerinin de tansiyona iyi geldiği biliniyor (24, 25, 26). Flavonoidlerin çok güçlü anti-oksidan etkiler var ve hemen hemen bütün meyve ve sebzelerde bulunuyorlar (27).

Bilim adamları flavonoidlerin nitrik oksit üretimini artırmasının yanı sıra, kırılımını da azalttığına inanıyor ve bu şekilde daha yüksek nitrik oksit seviyesini sağlıyor.

Ama, flavonoidlerin ve özellikle nitratların tansiyona etkisini desteklemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.

Özet: Meyve ve sebzeler nitrat ve flavonoid gibi çeşitli maddeler içerir ve bu maddeler nitrik oksit üretimini artırarak tansiyonu düşürebilir.

4. Spor Performansını Artırabilir

Nitrik oksit pek çok hücre işleminde kullanılıyor ve buna kan damarlarının genişlemesi yani vazodilasyon da dahil. Daha geniş damarlar besin ve oksijenin spor sırasında kaslara daha çok ulaşmasını sağlar ve bu da spor performansını artırır.

Bu nedenle nitrik oksit takviyeleri sporcular arasında çok popüler.

Bu takviyeler nitrik oksidi artıran nitrat, L-arginine ve L-citrulline gibi içeriğe sahip. Birçok analize göre nitrat bisikletçilerde, koşucularda, yüzücülerde ve hatta kayakçılarda egzersiz performansını artırıyor (28, 29, 30).

Diğer yandan L-arginine’in egzersiz performasını artımada etkili olduğu ispatlanmış değil (31, 32, 33).

Bunun nedeni L-arginine’in kan akışına ulaşmadan metabolizma edilmesi olabilir. L-citrulline’de ise böyle bir durum yok (34).

Bu yüzden, L-citrulline, L-arginine’e göre nitrik oksit seviyesini ve spor performansını artırmada daha etkili (35).

Özet: Nitrik oksit takviyeleri spor peformasını artırır. L-arginine’in etkisi çok az olsa da, nitrat ve L-citrulline bu konuda çok daha etkili.

5. Tip 2 Diyabetin Tedavisinde Yardımcı Olabilir

Nitrik oksit üretimi tip 2 diyabet hastalarında sorunludur (36).

Bu da damarların sağlığını bozarak, zamanla yüksek tansiyon, böbrek veya kalp hastalığına neden olabilir.

Bu nedenle, nitrik oksit üretimini artıran takviyeler diyabetin tedavisinde ve engellenmesinde önemli bir etkiye sahip olabilir.

Bir araştırmada tip 2 diyabet hastalarının L-arginine aldıkları zaman nitrik oksit üretimlerinin arttığı görüldü (37). Nitrik oksitteki bu artış insülin hassasiyetini yükseltti ve böylece kan şekeri daha iyi kontrol edilebilir hale geldi.

144 kişiyi ele alan bir başka araştırmada ise L-argninine’in tip 2 diyabetin engellenmesinde veya ilerlemesindeki etkisi incelendi (38).

L-argninine tip 2 diyabetin oluşmasını engelleyemese de, insülin hassasiyetini artırdı ve kan şekeri seviyelerine iyi geldi.

Ama daha fazla araştırma yapılana kadar, henüz diyabeti tedavi etmek için L-arginine kullanmak çok erken.

Özet: Diyabet hastalarının nitrik oksit üretimi sorunludur ve bu da sağlığa olumsuz yönde etki eder. L-arginine’in diyabet hastalarında kan şekerini düzelttiği görülüyor ama bu konuda daha fazla araştırma yapılması lazım.

Niktrik Oksidin Yan Etkileri

Nitrik oksit takviyeleri uygun dozda alındığı zaman genel olarak güvenlidir (39, 40, 41).

Ama bilinmesi gereken bazı yan etkileri de yok değil.

10 gram üzeri alınan L-arginine mide ağrısı ve ishale neden olabilir (42). Pancar suyu takviyeleri de basit ve zararsız bağırsak sorunları yaratabilir (43).

Nitrik oksit takviyesi almadan önce doktorunuza veya diyetisyeninize danışın.

Özet: Nitrik oksit takviyeleri genel olarak güvenlidir. Ama bilinmesi gereken ishal, mide ağrısı veya bağırsak sorunları gibi bazı zararsız yan etkiler olabilir.

Sonuç Olarak

Nitrik oksit insan sağlığı için pek çok önemli role sahip bir molekül.

Birçok besin takviyesinin vücuttaki nitrik oksit miktarını artırdığına; sağlığa ve spor performansına oldukça önemli faydaları olduğuna inanılıyor.

Bu takviyeler nitrat, L-citrulline ve L-arginine gibi maddeler içeriyor. Ama pycnogenol gibi başka besinler de nitrik oksit miktarını artırıyor veya miktarının korunmasını sağlıyor.

Yazan: Gavin Van De Welle