İnsan beyni evrende bulunan en kompleks yapı. Aynı zamanda, vücut ağırlığına kıyasla en çok enerji tüketen organ. Öyle ki vücuttaki kanın 4’de 1’i, vücut ağırlığının 50’de 1’ini oluşturan beyne gidiyor ve beyin vücudun harcadığı enerjinin %20’sini kullanıyor.
Bu olağanüstü organ milyonlarca yılda evrimleşti ve bu süre içinde insanlar hepçildi yani hem et hem de ot yiyordu.
Bütün bu gıdalar da beynin doğru çalışması için kesinlikle kritik öneme sahip besinler içeriyor. Eğer çok bilinçli bir supplement programı uygulanmazsa vejeteryan beslenme tarzı aşağıdaki çok önemli besinler açısından eksiklik yaşamanıza neden olabilir.
İşte beyniniz için çok önemli olan ve sadece hayvansal gıdalarda bulunan 5 besin
1) B12 Vitamini
İnsanlık tarihinde hiçbir toplumun kendi isteğiyle vejeteryan bir beslenme tarzını takip etmediğini biliyor muydunuz? Çünkü, supplementler çıkmadan önce, böyle bir beslenme tarzı insanları birkaç yıl içinde öldürmeye başlardı.
Sadece hayvansal gıdalardan alınabilecek en önemli besinlerden biri B12 vitamini.
B12 vitamini suda çözünen bir vitamin ve vücuttaki tüm hücrelerin fonksiyonunda rol oynuyor. Özellikle de kan oluşumuyla ve beyin fonksiyonuyla yakından alakalı.
Eksikliği genellikle kansızlığa, beyin fonksiyonlarının bozulmasına, bazı akıl hastalıklarının belirtilerine ve daha ufak bir beyine neden oluyor.
Ayrıca B12 vitamini eksikliğinin Alzheimer hastalığıyla bağlantısı olduğunu gösteren deliller de var.
B12 vitamininin en iyi kaynakları da et, balık ve yumurta gibi hayvansal gıdalar.
B12 vitamini eksikliği vejeteryanlar arasında çok yaygın. Bir araştırmaya göre veganların %92’si ve lakto-ovo vejeteryanların da %47’si B12 vitamini eksikliği yaşıyor.
B12 vitamini eksikliği beyinde onarılamaz hasara neden olabilir. Eğer B12 seviyeniz biraz azsa, unutkanlık, depresyon veya yorgunluk gibi belirtilerle karşılaşabilirsiniz.
Yani klinik semptomlara sahip olmasınız bile hayat kaliteniz azalır. Eğer hayvansal gıdaları yemiyorsanız B12 vitamini eklenmiş gıdaları yiyin veya bir B12 vitamini supplementi satın alıp kullanın.
Su yosunu, B12 vitamininin potansiyel bir bitkisel kaynağı ama B12 eksikliğini düzeltip düzeltmediği şu noktada tam anlaşılabilmiş değil.
2) Kreatin
Her sporcu, vücutçu veya ağırlık çalışan insan kreatini bilir. Vücut geliştirme dünyasının en popüler besin desteği ve tabi ki boşuna değil.
Bilimsel araştırmalar devamlı olarak kreatinin kas kütlesini ve kuvveti arttırdığını gösteriyor. Kreatin, bir enerji rezervi oluşturuyor ve kaslarımızda kullanılan ATP’nin yeri hemen doluyor.
ATP, kasların enerji kaynağı, yani yağlardan, yemeklerden ve şekerden aldığımız kaloriler ATP formuna dönüp hücrelere enerji sağlıyor.
Kısa sürede çok fazla enerjiye ihtiyaç duyduğumuz sporlarda, kreatin çok enerjiye sahip olmamızı sağlıyor.
Kreatin aslında dışarıdan alınması mecburi bir besin değil, çünkü karaciğer, amino asitleri kreatine çevirebiliyor ama bu işlem biraz etkisiz.
Vücudumuzdaki kreatinin %95’i kaslarda ama bir miktarı da beyinde bulunuyor. Ve aynen kaslarımız gibi, beynimiz de yaptığı her şey için (mesela düşünmek) enerjiye ihtiyaç duyuyor.
Kreatin supplementi alan vejeteryanların zihinsel performansı, özellkle de karmaşık görevlerdeki performanslarını artarken, vejeteryan olmayanlarda böyle bir durum yok.
Ve bu da vejeteryanların beyin fonksiyonlarına olumsuz etki edecek şekilde kreatin eksikliği yaşadığını gösteriyor.
Vejeteryanların kaslarındaki kreatin miktarı da daha az. Kreatin supplementleri özellikle vejeteryan sporcuların performansını önemli oranda arttırıyor.
Eğer et yemiyorsanız mutlaka bir kreatin supplementi kullanın. Sizi daha kuvvetli ve büyük ihtimal daha zeki yapacaktır.
3) D3 Vitamini
Daha önce mutlaka D vitaminini duymuşsunuzdur. Bu vitamin son yıllarda çok büyük dikkat çekiyor.
D vitamini, ciltteki kolesterolün güneşten gelen utraviyole ışınlarına maruz kalmasıyla üretiliyor. Bugün dünyanın büyük bir kısmı aslında vücutta aynen bir steroid gibi davranan D vitamininin eksikliği yaşıyor.
Çünkü bir sürü insan yılın büyük bölümünde güneşin olmadığı yerlerde yaşıyor. Ama güneşin çok olduğu ülkelerde bile insanlar evlerinden çıkmıyor veya çıkınca da güneş yağı kullanıyor veya tüm vücudunu kapatıyor.
D vitamininin iki temel formu var: D2 ve D3
D2 vitamini bitkisel gıdalarda ve D3 vitamini de hayvansal gıdalarda bulunuyor ve araştırmalar D3 vitamininin D2’den çok daha etkili olduğunu gösteriyor.
D3 vitaminini beslenme yoluyla alabileceğiniz çok az kaynak var. Morina balığı karaciğer yağı en iyi kaynak. Bunun yanı sıra somon gibi yağlı balıklar da D3 vitamini içeriyor ama yeterli miktarı alabilmek için çok fazla balık yemeniz gerekiyor.
D vitamini eksikliği kanser ve kalp hastalığı da dahil her türlü hastalıkla bağlantılı. Aynı zamanda, kandaki düşük D vitamini seviyesinin multipl skleroz, depresyon ve kognitif bozukluk gibi kimi zihinsel sorunlarla bağlantısı var.
Eğer güneşe çıkamıyorsanız, yeterli D3 vitaminini almanın tek yolu morina balığı karaciğer yağı veya çok miktarda yağlı balık yemek. Bir başka alternatrif de D3 vitamini supplementi almak. Özellikle de D3 vitamini eksikliğiniz varsa mutlaka bir supplement kullanın.
4) Karnozin
Karnozin adı pek duyulmayan ama çok önemli bir besin.
Karnozin sadece hayvansal gıdalarda bulunuyor ve bu yüzden vejeteryanlar bu besini beslenme yoluyla alamıyor.
İki amino asitten oluşan karnozin hem kaslarda hem de beyinde yüksek miktarda bulunuyor. Bu besin vücuttaki çeşitli dejenere edici işlemlere karşı koruyucu rol oynuyor. Güçlü bir anti-oksidan ve yüksek kan şekeri nedeniyle oluşan glikasyona engel oluyor.
O yüzden karnozin çok popüler bir anti-aging supplementi.
Karnozin seviyesi, Parkinson veya Alzheimer gibi çeşitli beyin hastalığına sahip kişilerde önemli oranda düşük. Birçok araştırmacı hayvansal gıdaların karnozin içerdikleri için beyni ve vücudu yaşlanmaya karşı koruyabileceğini söylüyor.
5) Docosahexaenoic Acid (DHA)
Beslenmeyle ilgilenen herkes Omega-3 yağ asitlerinin çok önemli olduğunu bilir. İnsan vücudu bu yağları yapamadığı için dışarıdan almamız gerekir.
O yüzden Omega-3 ve Omega-6 yağ asitlerine “esansiyel (gerekli) yağ asitleri” denir. Eğer bu yağları almazsak hastalanırız.
Omega-3 yağ asitlerinin EPA ve DHA olmak üzere iki aktif formu var. DHA, beyinde en çok bulunan Omega-3 yağ asidi ve normal beyin gelişimi için çok önemli. DHA’nın az alınması zihinsel fonksiyonları ve zihinsel sağlığı özellikle de çocuklarda kötü etkileyebilir.
Aynı zamanda hamile ve emziren kadınlarda da Omega-3 seviyesi çok önemli çünkü bebeğin beyin gelişimiyle direk bağlantılı.
Hayvansal gıdalar yemeyen bir sürü insan, bunun yerine Omega-3’ün bitkisel bir formu olan ALA’yı içeren keten tohumu yağı yiyor. Fakat ne var ki ALA’nın işe yaraması için öncelikle DHA’ya çevrilmesi lazım ve bu çevirme olayı da insanlarda ne yazık ki çok etkisiz.
O yüzden vejeteryanların bu önemli yağ asidinin eksikliğini yaşama ihtimali çok yüksek.
DHA’nın en iyi kaynağı yağlı balıklar. Bunun yanı sıra otla beslenen hayvanların eti ve sütü de iyi kaynaklar. Eğer vejeteryansanız veya balık yemeyi sevmiyorsanız bir Omega-3 supplementi kullanmanız çok uygun olur.
Hayvansal Gıdaları İhmal Etmeyin
İnsanlar, hem bitkileri hem de hayvansal gıdaları yiyerek evrimleşti. Ama bazen bu iki kaynaktan birini yemeden yaşayabiliriz.
Mesela Inuitler bitkisel gıdaları yemeden yaşıyor ama onun yerine bir sürü organ eti yiyorlar. 21. yüzyılda insanlar, supplement yani besin desteklerini bilinçli bir şekilde kullanarak hayvansal gıdaları tüketmeden yaşayabilir.
Ama supplementlerden önce hayvansal gıdaları tamamen kesmek, B12 vitamini eksikliği yüzünden yavaş ve acı dolu bir ölüme neden olurdu.
Hayvansal veya bitkisel gıdalardan birini keserek yaşamak mümkün olsa da, uygun veya ideal değil.
Hayvansal gıdalara dayanan bir diyet, biraz bitkisel gıda eklendiği zaman ve bitkisel gıdalara dayanan bir diyet de biraz hayvansal gıda eklendiği zaman daha sağlıklıdır.
Çeşitli sebeplerle hayvansal gıdalardan uzak duran kişilere en azından biraz yumurta ve yağlı balık yemelerini şiddetle öneriyorum. Ama bunları da yemiyorsanız mutlaka bilinçli bir şekilde supplement kullanın ve bu saydığım önemli besinlerin eksikliğini yaşamayın.
Yorumlar